Spelers op de energiemarkt in België uitgelegd

Na de liberalisering van de Belgische energiemarkt is er een hoop veranderd. Regels zijn veranderd en een hoop energieleveranciers zijn toegetreden tot de markt. Maar hoe ziet de energiemarkt van België er nou precies uit? We lichten in dit artikel alle spelers op de energiemarkt toe.

De spelers op de energiemarkt België

De liberalisering van de Belgische energiemarkt heeft ervoor gezorgd dat er een hoop is veranderd. Deze energiemarkt bestaat uit een hoop verschillende partijen. De energieleveranciers zijn enkel een schakel in het hele proces.

Sommige energieleveranciers zijn echter ook betrokken bij energieproductie, zoals ENGIE Electrabel en Eneco. In dit geval zijn deze leveranciers actief in meerdere lagen van de energiemarkt in België. In de infographic hieronder vind je een overzicht van hoe de Belgische energiemarkt in elkaar zit.

De energiemarkt van België voor en na de liberalisering

Vóór de liberalisering was de Belgische energiemarkt volledig in handen van intercommunales die opereerden vanuit een monopoliepositie. De productie, invoer, transport, distributie en verkoop van elektriciteit en gas waren onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De vrijmaking van de markt zorgde voor een opsplitsing van bevoegdheden en activiteiten en liet concurrentie toe bij twee belangrijke spelers: de producenten en invoerders van gas en elektriciteit die de basis vormen van de keten, en de energieleveranciers die in direct contact staan met de eindgebruiker (gezinnen en bedrijven).

We onderscheiden vijf belangrijke spelers op de Belgische vrijgemaakte energiemarkt voor aardgas en elektriciteit:

1. De producenten en/of invoerders van elektriciteit en aardgas, deze variëren nu van grote tot kleine en particuliere producenten;
2. Transportnetbeheerders (TNB), de transport wordt verzorgt door twee grote partijen in Vlaanderen, één voor aardgas en één voor elektriciteit;
3. Distributienetbeheerders (DNB), zorgen ervoor dat iedereen van energie voorzien is;
4. Energieleveranciers, die nu op de energiemarkt vrij kunnen concurreren;
5. De officiële reguleringsinstanties, deze instanties reguleren de markt en zorgen ervoor dat alle spelers zich aan de regels houden.

Elektriciteitsproductie België: waar komt stroom vandaan?

Sinds de vrijmaking van de energiemarkt is de concurrentie toegelaten tussen de producenten en invoerders van energie. ENGIE Electrabel en Luminus zijn de grootste elektriciteitsproducenten van België. Sinds de vrijmaking zijn er ook een aantal nieuwe spelers op de markt die vooral groene stroom produceren, zoals Eneco.

Elektriciteitsproductie België In 2020 werd in België 85,39 TWh geproduceerd. Hiervan werd 39,2 % afkomstig uit biomassa en 38,3 % uit kernenergie. 14,8 % werd opgewekt door windenergie op het land en in zee.

Naast eigen energieproductie, wordt ook een deel van de Belgische elektriciteit ingevoerd vanuit het buitenland. Het aardgas in België moet volledig geïmporteerd worden, aangezien België geen aardgasreserves heeft. Dit gas komt vooral uit Nederland, Noorwegen, Qatar en Rusland. Echter, Nederland stopt binnen enkele jaren met de gasproductie, waardoor het gas in delen van België veranderd. Dit is de omschakeling van arm naar rijk gas.

De opgewekte elektriciteit wordt verhandeld op groothandelsmarkten. Hier kunnen energieleveranciers elektriciteit en gas opkopen tegen handelsprijzen. Voorbeelden hiervan zijn de elektriciteitsbeurs Belpex en de energiebeurs Endex.

Particulieren als elektriciteitsproducenten

Daarnaast zijn er ook zelfopwekkers, zoals bedrijven die zelf elektriciteit produceren, maar ook huishoudens die zelf elektriciteit produceren. Zelf energie opwekken kan met onder andere zonnepanelen en windmolens voor particulier gebruik.

In Vlaanderen hebben al 300.000 huishoudens zonnepanelen op hun dak en produceren dus zonne-energie. De overtollige energie die niet door de huishoudens zelf wordt gebruikt, gaat het distributienet op. Deze energie kan door middel van groenestroomcertificaten, worden verkocht. Om energieopwekker te worden en je energie te ´verkopen´ heb je een aantal dingen nodig:

• Een injectiemeter, om je energie te meten wat het net opgaat;
• Een omvormer, om het juiste vermogen te injecteren op het net;
• Ook moet je in aanmerking komen voor de steuncertificaten;
• Meld je aan bij je distributienetbeheerder, zodat zij jouw energie kunnen opkopen voor de leveranciers.

De transport beheerders voor energie in België

De transportnetbeheerders, ook wel bekend als transmissienetbeheerders, staan in voor de organisatie, de uitbreiding en het onderhoud van het hoogspanningsnet of hoge druk gasnet. Zij verzorgen vervolgens het transport van de energie vanuit de elektriciteitscentrales en de gasterminals tot bij de industriële klanten en de distributienetbeheerders.

Hiernaast zijn ze verantwoordelijk voor de onderlinge verbinding van hun netten met die in de buurlanden. In België is Elia de transmissienetbeheerder voor elektriciteit en Fluxys de transmissienetbeheerder voor aardgas.

De transport van aardgas

Om aardgas te transporteren wordt deze eerst omgezet in een vloeibare massa. Deze massa wordt opgeslagen in grote tanks en getransporteerd met schepen of vrachtwagens. Bij aankomst op bestemming wordt het bij de aardgasterminal vergast. Hierna gaat het de hogedruk pijpleidingen in en wordt het afgeleverd aan de distributienetbeheerder. Deze verdeeld het vervolgens het net op.

De distributienetbeheerders van België

Als je een nieuwe elektriciteitsaansluiting of aardgasaansluiting wilt aanvragen, of deze wilt verplaatsen, zal je hiervoor contact op moeten nemen met de distributienetbeheerder. Deze zal de werken vervolgens ook uitvoeren. De distributienetbeheerder van Vlaanderen is Fluvius, in Brussel is dit Sibelga en in een groot gedeelte van Wallonië is dit ORES.

Wat doet een distrbutienetbeheerder?

De distributienetbeheerders, ook wel netbeheerder of DNB genoemd, zijn verantwoordelijk voor de uitbouw en het onderhoud van een distributienet. Ze verzorgen het transport gedeelte van elektriciteit onder laag- of middenspanning en aardgas onder lage of middendruk, tot bij de eindgebruiker.

Belgische energieleveranciers

De energieleveranciers kopen energie aan bij de producenten en invoerders van elektriciteit en aardgas, en verkopen deze op hun beurt door aan de eindverbruiker (gezinnen, bedrijven). Enkel officieel erkende leveranciers in het bezit van een leveringsvergunning mogen energie leveren of verkopen.

De leveranciers zijn vooral verantwoordelijk voor het facturatie gedeelte van de energie. Op de tariefkaart van energieleveranciers kan je zien hoe de elektriciteitsprijs en gasprijs zijn opgebouwd. Hier zitten bijvoorbeeld kosten voor de distributienetbeheerders en transport beheerders in.

Energieleverancier kiezen, hoe maak je een keuze?

Een keuze maken voor een nieuwe energieleverancier kan lastig zijn. Er zijn na de liberalisatie van de markt veel spelers toegetreden. Deze spelers bieden vaak ook weer een groot aantal verschillende tarieven aan.

Hierom adviseren wij om voordat je een en energiecontract afsluit bij een energieleverancier, goed te vergelijken. Er kunnen namelijk grote verschillen zitten tussen de verschillende energietarieven en voorwaarden. Denk in ieder geval voor het afsluiten van een contract aan de volgende punten:

1. Kiezen van een variabel of vast tarief;
2. Kiezen voor groene stroom of grijze stroom;
3. De looptijd van het contract;
4. De extra diensten die je af wilt nemen, zoals ketelonderhoud
5. Het afnemen van elektriciteit, aardgas of allebei;
6. Persoonlijke voorkeur.

Vergelijk voordat je overstapt! Vergelijk de goedkoopste energieleveranciers van België of vergelijk de groenste energieleveranciers van België en sluit een contract af dat het beste bij jou past.

Wie zijn de regulatoren op de Belgische energiemarkt?

Al deze organisaties worden overzien door de regulatoren. Deze houden toezicht op de markt en de spelers. De CREG (Commissie voor de Regulering van Elektriciteit en Gas) doet dit op nationaal vlak. Daarnaast heeft elk Gewest haar eigen regulator die de regionale wetgeving toepast.

• De Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt VREG in het Vlaamse Gewest ;
• De Brusselse Regulator voor Energie BRUGEL in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ;
• En de Commission wallonne pour l'Energie CWaPE in het Waalse Gewest.

VREG, BRUGEL EN CWaPe

De VREG is een klachtenindicator die onder andere de klantendienst van energieleveranciers in België beoordeeld. Door middel van tweedelijns klachten per 5.000 huishoudelijke afnemers komt er een score uit de VREG-test. Hoe meer sterren de leverancier behaald, hoe beter de klantendienst.

Brugel controleert of het distributienet goed functioneert en betrouwbaar is. Zo houdt de regulator toezicht op de distributienetbeheerder en het toekennen van groenestroomcertificaten.

CWaPE is ook een klachtenindicator en houdt toezicht over de leveranciers in de energiemarkt. Zo zorgt de regulator ervoor dat leveranciers zich houden aan de voorwaarden van de energiecontracten en kijkt waar energieleveranciers in Wallonië zich kunnen verbeteren.