Smart Grid: belang, voordelen, nadelen en implementaties
Een smart grid, of slim elektriciteitsnet, is een geavanceerd netwerk dat digitale technologieën en communicatiesystemen inzet om de productie, distributie en consumptie van elektriciteit efficiënter te beheren. Door middel van automatisering en real-time monitoring, wordt een betere balans gevonden tussen vraag en aanbod van elektriciteit, wat essentieel is in een tijd waarin hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind een steeds grotere rol spelen.
Wat is een smart grid?
Een smart grid, oftewel een slim elektriciteitsnet, is een geavanceerd en intelligent elektriciteitsnetwerk dat gebruikmaakt van digitale technologieën en communicatiesystemen om de productie, distributie en consumptie van elektriciteit efficiënter te maken. In een smart grid wordt zoveel mogelijk geautomatiseerd om een betere balans te vinden tussen de vraag naar en het aanbod van elektriciteit op de markt.
Een smart grid omvangt alle processen die de balans tussen vraag en aanbod op de energiemarkt kunnen bevorderen, waaronder:
- automatische aansturing van elektrische apparaten;
- afschakeling van productie bij een overschot aan elektriciteit;
- opslag van elektriciteit bij overschotten;
- verbeterde uitwisseling van elektriciteit met buurlanden.
De smart grid wordt in België geïmplementeerd door een groot aantal partijen die actief zijn op de energiemarkt, waaronder de energieregulatoren, energieleveranciers, netbeheerders en overheden.
Belang van een slim elektriciteitsnet voor de toekomst
Steeds meer elektriciteit in België wordt opgewekt door hernieuwbare energiebronnen, zoals zon en wind. Hoewel dit goed nieuws is, brengt het ook uitdagingen met zich mee. De productie van hernieuwbare elektriciteit is namelijk variabel doordat de zon niet altijd schijnt en de wind niet altijd waait. Klassieke opwekking van elektriciteit met kernenergie of fossiele brandstoffen is een stuk constanter, doordat de producent zelf in de hand heeft hoeveel elektriciteit er geproduceerd wordt.
Door het grote aantal hernieuwbare energiebronnen kunnen er overschotten aan elektriciteit ontstaan, bijvoorbeeld op een zonnige dag met veel wind. Deze groene stroom kan verloren gaan als de vraag significant lager is dan het aanbod en op de groothandelsmarkt kunnen we negatieve stroomprijzen zien als gevolg, wat nadelen heeft:
- Negatieve elektriciteitsprijzen, bijvoorbeeld op de Belpex markt, zorgen ervoor dat investeringen in hernieuwbare energiebronnen minder rendabel zijn.
- Groene stroom gaat verloren, terwijl op een later moment de vraag kan toenemen en elektriciteit mogelijk met fossiele brandstoffen moet worden geproduceerd.
Om ervoor te zorgen dat investeren in hernieuwbare energiebronnen interessant blijft en zo veel mogelijk groene stroom kan worden verbruikt, is een smart grid nodig.
Dynamische prijzen
Het dynamische energiecontract is beschikbaar voor huishoudens met een digitale energiemeter en gaat volgens de Europese Unie een grote rol spelen in de energietransitie doordat het onderdeel kan uitmaken van een slim elektriciteitsnet.
Met een dynamisch contract betaal je de uurprijzen die de dag voorafgaand aan de levering op de groothandelsmarkt gelden. Met dit contract bespaar je door meer te verbruiken tijdens de voordelige uren en je verbruik te beperken tijdens de dure uren. De goedkope uren zijn doorgaans momenten met een lage vraag en een hoog aanbod. Als veel afnemers kiezen voor een dynamisch contract worden ze aangemoedigd om juist op die momenten meer te verbruiken, wat resulteert in meer balans op de markt.
In maart 2025 wordt het goedkoopste dynamische contract aangeboden door OCTA+ . Het OCTA+ Dynamic tarief heeft een geschatte kWh-prijs van €10,91 (in €cent). Door je verbruik aan te passen aan de prijzen is het mogelijk om een lagere kWh-prijs te betalen, aangezien je zelf in de hand hebt tegen welke uurprijs je elektriciteit verbruikt.
Opslag van elektriciteit
Op sommige momenten is het aanbod van elektriciteit eenmaal hoger dan op andere momenten. Tijdens een zonnig weekend met veel wind is de kans groot dat er een overschot ontstaat. Bedrijven zijn doorgaans gesloten en de vraag ligt een stuk lager, zelfs als huishoudens massaal gebruikmaken van het dynamische tarief.
In dit geval zal de smart grid kunnen bepalen om de elektriciteit op te slaan in een batterijpark. Op een later moment, als de vraag weer toeneemt, kan het batterijpark elektriciteit gaan leveren aan het net. In België zijn al meerdere projecten opgezet, waaronder:
- TotalEnergies batterijpark: TotalEnergies heeft een groot batterijpark opgezet in Antwerpen met een capaciteit van 25 MW en 75 MW, dat voldoende energie kan opslaan om het dagelijkse verbruik van bijna 10.000 huishoudens te dekken.
- ENGIE batterijparken: ENGIE plant de ontwikkeling van drie grote batterijparken in Kallo, Drogenbos en Vilvoorde met respectievelijke capaciteiten van 100 MW, 80 MW en 200 MW.
- Eneco batterijpark: Eneco ontwikkelt een batterijpark in Ville-sur-Haine, met een capaciteit van 50 MW en 200 MWh, bestaande uit 53 Tesla Megapack-units.
Het principe van een batterijpark is eigenlijk hetzelfde als dat van een thuisbatterij. Op momenten dat groene stroom niet kan worden verbruikt, kiest de smart grid ervoor om de elektriciteit op te slaan. In een woning gebeurt dit als de elektriciteit van zonnepanelen niet direct wordt verbruikt, zodat het huishouden hun zonnestroom later alsnog kan gebruiken.
Smart Grid Ready apparaten
Smart Grid Ready apparaten zijn elektrische toestellen die zijn ontworpen om te communiceren met het slimme elektriciteitsnet (smart grid) en hun energieverbruik dynamisch aan te passen op basis van signalen van het net.
Deze apparaten kunnen bijvoorbeeld automatisch worden ingeschakeld tijdens perioden van lage elektriciteitsprijzen of hoge beschikbaarheid van hernieuwbare energie, en uitgeschakeld of in een energiezuinige modus worden gezet tijdens piekuren of wanneer de vraag naar elektriciteit hoog is. Enkele voorbeelden zijn:
- slimme thermostaat;
- warmtepomp;
- laadpaal;
- wasmachine.
Smart grid ready apparaat kopen?
Als je een grote investering gaat doen in een warmtepomp, laadpaal of wasmachine is het aan te raden om te kiezen voor een smart grid ready model. Hoewel hier op dit moment nog maar weinig gebruik van wordt gemaakt, ziet het ernaar uit dat in de toekomst veel apparaten met een hoog verbruik automatisch worden aangestuurd. Hier kun je ook vandaag de dag al mee profiteren in combinatie met een dynamisch energiecontract.
Meer informatie ontvangen?
Contacteer de energie-experts van CallMePower voor meer informatie of advies. Onze medewerkers zijn nu bereikbaar (wachttijd bedraagt: 1 minuut).
Meer informatie ontvangen?
Wij zijn momenteel gesloten, maar bellen je graag terug. Dien een terugbelverzoek in of bel ons op maandag - vrijdag van 8:00 - 19:00 uur en zaterdag van 8:30 - 17:30 uur op: 02 588 69 44.
Elektriciteitsuitwisseling met buurlanden
De variabele elektriciteitsproductie door hernieuwbare energiebronnen is niet een fenomeen dat alleen in België voorkomt, maar in alle landen die elektriciteit produceren met groene energiebronnen. Een onderdeel van de smart grid is het uitwisselen van elektriciteit met buurlanden als er in België een overschot is en bijvoorbeeld in Nederland of het Verenigd Koninkrijk een tekort.
In België wordt elektriciteit uitgewisseld met buurlanden via een goed ontwikkelde infrastructuur van hoogspanningsverbindingen en interconnecties die worden beheerd door Elia, de Belgische transmissienetbeheerder. België heeft meerdere interconnecties met buurlanden zoals Nederland, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Enkele belangrijke interconnecties zijn:
- ALEGrO (Aachen Liège Electricity Grid Overlay): Deze ondergrondse hoogspanningslijn verbindt België met Duitsland en heeft een capaciteit van 1.000 MW.
- Nemo Link: Deze onderzeese kabel verbindt België met het Verenigd Koninkrijk en heeft een capaciteit van 1.000 MW.
- Interconnecties met Frankrijk en Nederland: België heeft diverse hoogspanningsverbindingen met Frankrijk en Nederland die zorgen voor een aanzienlijke uitwisseling van elektriciteit.
Voordelen smart grid
De smart grid staat centraal in de energietransitie en de Europese Unie zet hier sterk op in. Zowel in België als in onze buurlanden wordt hard gewerkt om het energienet slimmer te maken en beter om te gaan met de fluctuerende elektriciteitsproductie. De belangrijkste voordelen van een smart grid zijn:
- Verbeterde efficiëntie: Smart grids verminderen energieverliezen door real-time monitoring en optimalisatie van de distributie. Dit zorgt ervoor dat elektriciteit efficiënter wordt gebruikt en dat verspilling wordt geminimaliseerd.
- Meer groene stroom: Smart grids zorgen ervoor dat meer groene stroom direct kan worden verbruikt of opgeslagen door een slimme aansturing.
- Balancering energienet: Smart grids maken het mogelijk om de vraag naar elektriciteit aan te passen op basis van realtime signalen. Dit helpt om pieken in de vraag te verminderen en zorgt voor een meer gebalanceerd en stabiel net. Bovendien kan een smart grid ook voorkomen dat er stroomtekorten ontstaan.
- Kostenbesparingen: Zowel consumenten als bedrijven kunnen kosten besparen door gebruik te maken van de dynamische prijzen.
Nadelen smart grid
Hoewel smart grids veel voordelen bieden, zijn er ook enkele nadelen en uitdagingen die moeten worden overwogen:
- Hoge implementatiekosten: De ontwikkeling en implementatie van smart grid-technologieën vereisen aanzienlijke investeringen in infrastructuur, software en apparatuur.
- Cybersecurity risico's: Het gebruik van digitale en communicatietechnologieën maakt smart grids kwetsbaar voor cyberaanvallen. Het beschermen van gevoelige data en het waarborgen van de netwerkveiligheid zijn grote uitdagingen.
- Privacykwesties: Digitale meters en andere monitoringapparatuur verzamelen gedetailleerde gegevens over het energieverbruik van consumenten. Dit roept bezorgdheid op over de privacy en het gebruik van persoonlijke gegevens.
De federale energieregulator CREG en de regionale energieregulatoren VREG, CWaPE en Brugel zijn onder andere verantwoordelijk voor een eerlijke en goede werking van de Belgische energiemarkt. Dit zijn een paar partijen die bezig zijn om de nadelen van smart grids te minimaliseren.
Verplichte installatie digitale meter
Fluvius in Vlaanderen volop bezig met het vervangen van analoge meters door een digitale variant. Hierbij is Fluvius gestuit op verzet van meerdere Vlamingen die door privacyoverwegingen of financiële voordelen door de terugdraaiende teller de digitale meter weigerden. De installatie is echter verplicht en iedereen in Vlaanderen zal op ten duur een digitale meter ontvangen.
