Compost: alles over composteren en compostbak uitgelegd

Compost is een combinatie van verschillende soorten afval, zoals ontbonden plant- en voedselafval en gerecycled afval. Compost wordt gebruikt voor het bemesten en verbeteren van de grond, aangezien het erg rijk is aan voedingsstoffen en daardoor goed is voor planten en verschillende organismen.

Wat is compost?

Compost is te vergelijken met het natuurlijke proces in bossen wanneer bladeren, dode planten en dode dieren veranderen in een donkerbruine bosgrond. Compost is het resultaat van het composteringsproces en bevat een hoog, organisch stofgehalte en veel nutriënten die door planten en organismen opgenomen worden. Hierdoor is het goed voor de natuur en de bodem.

Het composteren van de grond is belangrijk omdat landbouwbedrijven en de mens, door te tuinieren, diezelfde grond uit putten. Compost gebruiken is een belangrijk voedingselement voor de grond en dat halen wij als mens weg met onze activiteiten.

Om deze reden is het belangrijk om de bodem, na het opruimen en schoonmaken van de tuin en borders, te voorzien van nieuw, organisch materiaal, zoals compost. Zo is het mogelijk om, naast het afnemen van elektriciteit van groene energieleveranciers ook zelf de natuur een handje te kunnen helpen.

Wat zijn de compost voordelen?

Het gebruiken van compost heeft enkele voordelen, zowel voor de natuur als voor de mens. Enkele voordelen van compost zijn:

• compost is rijk aan voedingsstoffen voor planten en organismen;
• de bodemstructuur kan worden verbeterd door composteren;
• composteren zorgt voor meer en een evenwichtiger leven in de grond;
• de vruchtbaarheid van de grond neemt toe door compost;
• compost zorgt ervoor dat water gemakkelijk de grond in kan trekken, waardoor het risico op erosie kleiner is;
• compost gaat verzuring van de bodem tegen;
• het vermogen van de grond om voedingsstoffen vast te houden verbetert door compost.

Daarnaast is het een groot voordeel om compost te gebruiken, omdat het een duurzaam product is. Compost is volledig afkomstig uit een natuurlijk proces en het stimuleert bovendien het ecosysteem. Compost is een product met een veel lagere CO2-uitstoot dan mest, waardoor het een minder groot effect heeft op klimaatverandering.

Klimaatneutraal leven? Bekijk hoe CO2-compensatie kan bijdragen aan een lagere uitstoot!

Hoe werkt composteren?

In Vlaanderen wordt door ongeveer tweederde van de gemeenten en steden het gft-afval apart ingezameld. Dit gft-afval wordt gebruik om compost te maken, maar ook om groene stroom te produceren. Het composteringsproces bestaat uit vier stappen en wordt gedaan door micro-organismen (bacteriën en schimmels) die het materiaal afbreken.

Voorbereiding voor composteren

Het is van belang dat er een divers en uitgebalanceerd voedselaanbod aan de micro-organismen aangeboden wordt.

Ook moet de verhouding tussen groene grondstoffen (materialen met een hoog stikstofgehalte, zoals bladeren, gras en etensresten) en bruine grondstoffen (materialen met een hoger koolstofgehalte, zoals stengels, papier en houtsnippers) gelijkmatig verdeeld zijn. Alle grondstoffen worden vervolgens verkleind om het oppervlak voor de micro-organismen te vergroten.

Composteringsproces

In de verschillende hopen met afval loopt de temperatuur tot tussen de 55-70°C op, doordat de micro-organismen zeer actief zijn. Hierdoor verandert de verhouding zuurstof-water-vaste stof constant en zullen langzaam het zuurstof en water verdwijnen waardoor er een compactere hoop ontstaat.

Hierdoor zullen er vetzuren en organische zuren ontstaan, waardoor de pH-waarde en temperatuur van de hoop daalt doordat de micro-organismen minder actief zullen zijn. Daarom worden de hopen regelmatig bevochtigd en omgezet zodat er weer zuurstof en water in de hopen komen (en schimmels worden tegengegaan) zodat de micro-organismen weer aan het werk gaan.

Rijpingsproces en nabewerken compost

Als derde fase zorgt de micro-fauna voor de biologische en structurele omzetting van het materiaal en mengt het de mineralen en organische bestanddelen. In de laatste fase van het proces worden de niet-bruikbare delen uit het compost gezeefd, zoals stenen, metalen, kunststof en plastic.

Hoe kun je zelf compost maken?

Naast compost kopen, zijn er drie manieren die je kunt gebruiken om zelf compost te maken. Elke manier van zelf compost maken is geschikt voor een andere situatie. Compost maken kan met een compostbak of compostvat, oppervlaktecompostering en door middel van vermicompostering. We leggen deze manieren van composteren hieronder uit.

Zelf compost maken met een compostbak of compostvat

Het gebruiken van een compostbak of compostvat is een veelgebruikte manier om compost te maken en is geschikt voor huishoudens met een tuin of balkon. Alles wat je nodig hebt is een bak van willekeurige grootte waarin je jouw organische afval plaatst. Het is beter als de bak afgesloten kan worden met een deksel, zodat het materiaal niet uitdroogt, wanneer de bak in de zon geplaatst wordt.

Indien je gebruik maakt van een hele grote bak of vat waarin regelmatig vergelijkbaar afval wordt geplaatst, dan hoeft het geen deksel te hebben. De materialen hebben in dit geval namelijk geen tijd om uit te drogen. De micro-organismen kunnen zo in de onderste lagen werken.

Luik in de compostbak Het is aan te raden om een luik aan de onderkant van de compostbak te monteren. Omdat het compost onderin de bak of het vat gevormd wordt, is het belangrijk dat de compostbak onderaan een luik heeft zodat je het compost eruit kunt halen.

Zelf compost maken met oppervlaktecompostering

Bij oppervlaktecompostering wordt het afval direct op de grond gestort. Op de grond wordt het afval afgebroken, waarna de voedingsstoffen de grond ingetrokken worden. Dit is een eenvoudige methode en geschikt voor huishoudens die een tuin / balkon hebben met genoeg grond.

Bij oppervlaktecompostering is het noodzakelijk om het organische materiaal af te dekken met stro of gras. Zo voorkom je dat de materialen uitgedroogd raken en geef je de micro-organismen de kans om hun werk te doen.

Zelf compost maken met vermicomposting

Vermicomposting wordt, in tegenstelling tot de eerste twee methoden, binnenshuis uitgevoerd en is daardoor geschikt voor mensen zonder tuin/balkon. Bij deze methode maak je namelijk gebruik van een bak met meerdere niveau's en wormen (vaak het soort "Eisenia") die door die bak heen kruipen.

De bak wordt constant van bovenaf aangevuld met organisch materiaal dat door de wormen wordt opgenomen en verteerd. Uiteindelijk zal dit resulteren in een soort thee, de compost. De hoeveelheid wormen in de bak is afhankelijk van de grootte van de bak en het hoeveelheid voedsel / afval. Als er veel afval in de bak zit, zullen de wormen zichzelf vermenigvuldigen om al het voedsel te kunnen verwerken.

Besparen op je facturen? Vergelijk energietarieven met CallMePower en verlaag je facturen!

Compost energie produceren en gebruiken

Het is mogelijk om compost om te zetten in energie voor het verwarmen van woningen of het opwekken van elektriciteit. Hoewel deze manier voor het opwekken van groene stroom of groene warmte nog niet veel gebruikt wordt, is het wel een zeer duurzame manier om groene energie op te wekken.

Warmte uit compost halen

Bij het maken van compost komt warmte vrij. Het bedrijf Biomeiler geeft aan dat het mogelijk is om deze warmte te gebruiken voor het verwarmen van een woning.

Met een Biomeiler is het mogelijk om de warmte die ontstaat bij het composteren te onttrekken door middel van een warmtewisselaar en over te dragen naar water. Dit warme water kan vervolgens worden gebruikt in een woning om mee te douchen, maar ook voor de centrale verwarming.

Hierdoor kan het gebruiken van compost ook nog eens een rol gaan spelen in de energietransitie en is het een alternatief voor een warmtepomp of een pelletkachel.

Elektriciteit opwekken met compost

Naast de warmte die vrijkomt bij het composteringsproces, komen hier ook gassen vrij. Deze gassen worden vaak ook wel biogas genoemd. Dit biogas kan worden omgezet in warmte, maar ook in elektriciteit. Daarnaast wordt het afval dat op een composthoop belandt vaak ook gebruikt als biomassa in biomassacentrales.

Compost kan dus twee verschillende doeleinden hebben. Naast het bevorderen van de planten in een tuin, kan het ook groene energie leveren! Op dit moment zijn er echter nog geen premies beschikbaar of extra steun specifiek voor het gebruik van compost. Dit is wel het geval bij onder andere biomassa, thuisbatterijen en het gebruik van zonnepanelen.