Is groene stroom duurder? Onderzoek CallMePower België

Om klimaatverandering tegen te gaan wordt er wereldwijd veel geïnvesteerd in hernieuwbare energie. Door de aanhoudende hoge energieprijzen rijst de vraag; is groene stroom duurder dan normale stroom? CallMePower, de vergelijkingssite voor energie, telecom en verzekeringen, heeft het onderzocht.

Om te achterhalen wat de perceptie van groene elektriciteitscontracten van consumenten in België is, heeft CallMePower een enquête uitgevoerd onder de bezoekers op haar website. Bezoekers van de website werden gevraagd om de volgende vraag te beantwoorden: “Is groene stroom volgens jou duurder dan normale stroom?”.

Stroom uit hernieuwbare energiebronnen wordt vaak als duurder ervaren dan stroom uit fossiele brandstoffen en / of kernenergie, zo blijkt uit de enquête van CallMePower. 38,6 % van de Belgen denkt dat groene stroom duurder is dan normale stroom en 37 % weet niet of er een prijsverschil is.

1. Hoge energieprijzen in België

In oktober 2022 bereikte de inflatie in België een hoogte van 12,27 %. Dit is het hoogst sinds augustus 1975, toen de inflatie 11,42 % bedroeg. Deze hoge inflatie is voor een groot deel te wijten aan de sterk toegenomen energieprijzen. In oktober 2022 bedroeg de inflatie voor energie 60,03 % en leverde het een bijdrage van 5,95 procentpunt aan de totale inflatie (Statbel, 2022).

Daarnaast heeft de inflatie op energie ook een indirecte invloed op de toename van prijzen in andere sectoren. Veel bedrijven zien hun productiekosten sterk toenemen door de hoge energieprijzen, waardoor ze genoodzaakt zijn om dit door te berekenen aan de consument. Indirect zorgt dit voor een verhogend effect op de inflatiecijfers.

De gemiddelde elektriciteitsfactuur voor een huishouden met een verbruik van 1.600 kWh in de piekuren en 1.900 kWh in de daluren in Vlaanderen is in oktober 2022 met meer dan 100 % toegenomen ten opzichte van oktober 2021. In september bereikte de elektriciteitsprijs een recordhoogte en betaalde consumenten in Vlaanderen gemiddeld bijna 210 % meer voor elektriciteit vergeleken met het voorgaande jaar (VREG, 2022). Ondanks de maatregelen van de overheid en de afspraken die gemaakt zijn op internationaal niveau, blijven de prijzen exceptioneel hoog.

Meer weten over de hoge energieprijzen? Bekijk ons artikel met alle informatie over de hoge energieprijzen of bezoek de informatiepagina over de energieprijzen in Europa.

1.1 Fossiele brandstoffen en de energieproductie in België

De sterk toegenomen energieprijzen worden veroorzaakt door een aantal factoren, waaronder de lage hoeveelheid gasleveringen aan de Europese Unie door Rusland. In 2020 leverde Rusland 43 % van al het aardgas in de Europese Unie (Eurostat, 2022). De verlaagde hoeveelheid leveringen door de grootste gasleverancier van de Europese Unie heeft een impact op de productie van elektriciteit, aangezien in 2020 24 % van alle elektriciteit in de Europese Unie werd opgewekt met aardgas (Eurostat, 2022). In 2021 bedroeg in België het aandeel van elektriciteit opgewekt met aardgas 24,8 % (Elia, 2022).

Naast aardgas, zijn kolen ook nog steeds belangrijk voor de elektriciteitsproductie in de Europese Unie. In 2020 werd 12 % van alle elektriciteit in de Europese Unie geproduceerd met kolen (Eurostat, 2022). Dit resulteert ook in problemen, aangezien in 2020 54 % van alle kolen in de Europese Unie afkomstig waren uit Rusland (Eurostat, 2022). In België zijn alle kolencentrales echter sinds 2016 gesloten en wordt deze brandstof niet gebruikt voor elektriciteitsproductie.

Verder nam ook de prijs van aardolie toe. In maart 2022 bereikte de olieprijs bijna het hoogste niveau in meer dan 10 jaar, nadat het in 2020 het laagste niveau sinds 2002 bereikte (Trading Economics, 2022). Hoewel de elektriciteitsproductie met aardolie in Europa marginaal is, heeft de hoge olieprijs wel een effect op de gasprijs door een kleine correlatie tussen deze twee fossiele brandstoffen (EIA, 2017).

1.2 Uitfasering kernenergie in België

In januari 2003 werd in de wet de geleidelijke uitstap van het gebruik van kernenergie voor elektriciteitsproductie in België vastgelegd. Deze wet werd vervolgens in 2013 en nogmaals in 2015 gewijzigd om de exploitatie met een verlenging 10 jaar van Tihange 1, Doel 1 en Doel 2 toe te staan. De uitbatingsvergunningen voor de kernreactoren worden stopgezet op de volgende datums (FOD Economie, 2022):

• Doel 1: 15 februari 2025
• Doel 2: 1 december 2025
• Doel 3: 1 oktober 2022
• Doel 4: 1 juli 2025
• Tihange 1: 1 oktober 2025
• Tihange 2: 1 februari 2023
• Tihange 3: 1 september 2025

De kernuitstap zal een grote invloed hebben op de elektriciteitsproductie in België. In 2021 bedroeg het aandeel van kernenergie namelijk 52,4 % (Elia, 2022). Het wegvallen van deze productiecapaciteit zal betekenen dat dit moet worden opgevangen door andere energiebronnen. Deze productiecapaciteit zal onder andere worden opgevangen door nieuwe gascentrales. In 2021 werd het project toegekend aan ENGIE Electrabel, waardoor het bedrijf twee nieuwe gascentrales mag gaan bouwen in Vilvoorde en Awirs. De nieuwe gascentrales hebben volgens ENGIE een vermogen van 875 MW, waardoor ze samen 1,5 miljoen huishoudens van elektriciteit kunnen voorzien (ENGIE, 2022). Deze gascentrales zullen worden gebruikt als permanente elektriciteitsvoorziening en als aanvulling in het geval van tekorten. Deze tekorten zullen vaker voorkomen doordat het aandeel hernieuwbare energiebronnen sterk toeneemt. De productie van elektriciteit met hernieuwbare energiebronnen fluctueert sterk, waardoor er aanvullende, flexibele energiebronnen nodig zijn om deze tekorten op te vangen. Na de kernuitstap in 2025 zullen aardgas en hernieuwbare energiebronnen een belangrijkere rol gaan spelen op de Belgische energiemarkt.

1.3 Start energietransitie in België

Sinds enkele jaren wordt er in België en in de meeste landen gewerkt aan een energietransitie. Dit is een transitie van het gebruik van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen in alle aspecten van de samenleving, van het produceren van elektriciteit tot aan de manier waarop personen zich verplaatsen. In 2015 werd dit door wereldleiders vastgelegd in de klimaatovereenkomst van Parijs, welke ondertekend is door alle EU-lidstaten (Europese Raad, 2022).

In België betekende dit akkoord dat de regering, maar ook private bedrijven, sterk zijn gaan investeren in hernieuwbare energie. Sinds het ondertekenen van dit akkoord is het aandeel groene stroom in Vlaanderen toegenomen van 28 % in 2015 tot 36 % in 2021 (VREG, 2022). De geïnstalleerde productiecapaciteit is echter sterker toegenomen, vooral voor wind- en zonne-energie. Het aandeel windenergie nam toe met een factor van 2,5 tussen 2015 en 2021 en het aandeel zonne-energie met een factor van 1,7 over dezelfde periode (CREG, 2022). Sinds 2015 zijn er in Vlaanderen 359 nieuwe windmolens geplaatst, vooral door grote energiebedrijven, zoals Eneco, ENGIE en Luminus (ODE, 2022). Daarnaast hebben veel huishoudens en bedrijven ervoor gekozen om zonnepanelen te laten installeren en wekken deze nu zelf elektriciteit op. Sinds 2015 zijn er meer dan 430.000 nieuwe pv-installaties geplaatst in Vlaanderen en bedroeg het totale aantal installaties in augustus 2022 672.517 (Vlaanderen, 2022).

Deze grote hoeveelheid nieuwe productie installaties zorgen voor een sterke toename in de gebruikte hoeveelheid groene stroom. Doordat het grootste gedeelte van de opgewekte elektriciteit door huishoudens direct wordt verbruikt, is dit echter niet terug te zien in de verbruikscijfers. De elektriciteit die niet direct verbruikt wordt kan worden geïnjecteerd op het distributienet, waarvoor huishoudens met een terugleveringscontract een vergoeding kunnen ontvangen. Deze zogenaamde injectievergoeding bereikte in september 2022, mede door de hoge energieprijzen, een recordhoogte van gemiddeld €0,51 per kWh voor een enkelvoudige energiemeter (VREG, 2022). Naast de beschikbare premies en de elektriciteitsbesparingen die zonnepanelen opleveren, zorgt de hoge injectievergoeding voor een extra stimulans.

Hoewel het installeren van zonnepanelen voor huishoudens op dit moment erg rendabel is, zijn de benodigde investeringen in grote productie installaties erg kostbaar. Gemiddeld bedragen de kosten voor de ontwikkeling en de bouw van een windpark ruim €1,4 miljoen per MW vermogen (Vlaanderen, 2022). Hierdoor kunnen deze projecten op grote schaal vaak enkel door grote bedrijven worden gerealiseerd, iets wat ook blijkt uit de cijfers van de Organisatie Duurzame Energie (ODE).

1.4 Conclusie

Door de hoge energieprijzen is het rendement van groene productie installaties sterk toegenomen, waardoor investeren in de productie van groene stroom aantrekkelijker is geworden, zowel voor consumenten als voor bedrijven. De benodigde investeringen zijn hoog, maar het rendement is aantrekkelijk en de operationele kosten zijn relatief laag, wind en zon zijn immers gratis. Ondanks de toename van het aandeel groene stroom in België, zijn aardgas en kernenergie de belangrijkste energiebronnen, waardoor deze ook vooral de prijs van elektriciteit bepalen. De sterke toename van de gasprijs en het directe effect op de elektriciteitsprijs geeft dit duidelijk weer. De energietransitie zal de afhankelijkheid van aardgas voor de productie van elektriciteit verlagen, maar resultaten zullen pas echt zichtbaar worden zodra het aandeel groene energie verder toeneemt.

2. Prijzen van normale en groene stroom

Om te bepalen of de prijzen van groene stroom verschillen met de prijzen van normale stroom, heeft CallMePower de energiecontracten van zeven energieleveranciers over de periode van januari 2020 tot oktober 2022 onderzocht.

CallMePower heeft de prijzen per kWh van groene en conventionele elektriciteitscontracten van de volgende zeven Belgische energieleveranciers geanalyseerd:

• ENGIE
• Luminus
• OCTA+
• Eneco
• TotalEnergies
• Mega
• Bolt

Deze zeven energieleveranciers zijn gekozen omdat ze voldoen aan de volgende voorwaarden:

• Er zijn geen aanvullende investeringen, zoals het aanschaffen van aandelen, benodigd om klant te worden bij deze energieleverancier.
• De energieleverancier is actief in Vlaanderen en Wallonië.
• De energieleverancier is vóór januari 2020 toegetreden tot de Belgische energiemarkt.
• De energieleverancier heeft in de periode van januari 2020 tot oktober 2022 geen klantenstop ingevoerd.

Dit onderzoek is uitgevoerd voor variabele energiecontracten die de bovengenoemde energieleveranciers aanrekenen voor een enkelvoudige elektriciteitsmeter in de periode van januari 2020 tot oktober 2022. Er zijn zes conventionele elektriciteitscontracten en zeven groene elektriciteitscontracten opgenomen in dit onderzoek.

De weergegeven prijzen zijn inclusief btw en zijn weergegeven in eurocenten per kWh.

2.1 Prijzen van normale stroom

Drie energieleveranciers die elektriciteit uit niet-hernieuwbare energiebronnen aanbieden zijn door CallMePower onderzocht op basis van prijs. Deze drie energieleveranciers betreffen: ENGIE, Luminus en OCTA+.

Voor energieleverancier ENGIE zijn de contracten Easy en Direct onderzocht, beiden met variabele prijzen en een looptijd van één jaar. Hoewel het Easy contract wordt aangeboden als een groen energiecontract, dient de consument hier een extra kost voor te betalen. Zonder deze extra kost ontvang de consument elektriciteit opgewekt door fossiele brandstoffen en / of kernenergie. Bij het ENGIE Direct contract is dit altijd het geval. Na het analyseren van de prijzen van deze contracten van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode bij het Easy contract €15,2059 (zie bijlage) bij het Direct contract €14,70835294 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier Luminus zijn de contracten Basic, Essential en Optimal onderzocht, beiden met variabele prijzen. Het Luminus Basic contract heeft een onbepaalde looptijd en het Optimal en Essential contract een looptijd van één jaar. Beide contracten betreffen normale energiecontracten, waarbij de elektriciteit afkomstig is uit fossiele brandstoffen en kernenergie. Na het analyseren van de prijzen van deze contracten van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode bij het Basic contract €12.4297 (zie bijlage) bij het Optimal contract €16,1382 (zie bijlage) en bij het Essential contract €14,6326 bedraagt.

Voor energieleverancier OCTA+ is het contract Smart Variabel onderzocht. Dit energiecontract heeft een looptijd van één jaar met variabele prijzen en is het enige contract van OCTA+ dat sinds januari 2020 beschikbaar is. Net zoals bij de contracten van ENGIE, is het bij dit OCTA+ contract mogelijk om te kiezen voor elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen voor een meerkost. Na het analyseren van de prijzen van het OCTA+ Smart Variabel contract van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €15,11470588 (zie bijlage) bedraagt.

Voor de zes bovengenoemde energiecontracten bedraagt de gemiddelde prijs van januari 2020 tot oktober 2022 voor een enkelvoudige energiemeter €14,7050 per kWh.

2.2 Prijzen van groene stroom

Zes energieleveranciers die elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen aanbieden zijn door CallMePower onderzocht op basis van prijs. Deze zes energieleveranciers betreffen: ENGIE, OCTA+, Luminus, Eneco, TotalEnergies, Mega en Bolt.

Voor energieleverancier ENGIE is het ENGIE Easy contract onderzocht. Dit contract is ook beschikbaar met elektriciteit afkomstig uit fossiele brandstoffen en kernenergie, maar tegen een meerkost is het mogelijk om elektriciteit volledig uit hernieuwbare energiebronnen te ontvangen. Na het analyseren van de prijzen van het ENGIE Easy Green van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €15,561647 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier OCTA+ is het OCTA+ Smart Variabel contract onderzocht. Dit contract is standaard beschikbaar met elektriciteit afkomstig uit fossiele brandstoffen en kernenergie, maar tegen een meerkost is het mogelijk om elektriciteit volledig uit hernieuwbare energiebronnen te ontvangen. Na het analyseren van de prijzen van het OCTA+ Smart Variabel met de groene optie van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €15,36294118 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier Luminus is het Comfy tarief onderzocht. Dit contract heeft een looptijd van één jaar met variabele prijzen. De stroom bij dit contract is standaard afkomstig uit hernieuwbare energiebronnen, zonder dat hier een meerkost voor betaald moet worden. Na het analyseren van de prijzen van het Luminus Comfy contract van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €18,355882 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier Eneco is het Zon en Wind Flex tarief onderzocht. Dit contract heeft een looptijd van onbepaalde duur met variabele prijzen. De stroom bij dit contract is standaard afkomstig uit hernieuwbare energiebronnen, zonder dat hier een meerkost voor betaald moet worden. Na het analyseren van de prijzen van het Eneco Zon en Wind Flex contract van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €14,4153 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier TotalEnergies is het Pixel contract onderzocht, wat voorheen werd aangeboden als TotalEnergies Online en Lampiris Online. Dit contract heeft een looptijd van één, twee of drie jaar met variabele prijzen, waarbij de elektriciteit standaard afkomstig is uit hernieuwbare energiebronnen. Na het analyseren van de prijzen van het TotalEnergies Pixel contract (voorheen TotalEnergies Online en Lampiris Online) van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €14,92337941 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier Mega zijn de contracten Cosy (voorheen Easy) en Online (voorheen Super) onderzocht. Beide energiecontracten hebben een looptijd van één jaar met variabele prijzen, waarbij de elektriciteit standaard afkomstig is uit hernieuwbare energiebronnen. Na het analyseren van de prijzen van deze contracten van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode bij het Mega Cosy contract (voorheen Easy) €15,15764706 (zie bijlage) bij het Mega Online contract (voorheen Super) €14,86088235 (zie bijlage) bedraagt.

Voor energieleverancier Bolt is het Bolt Energie Variabel contract onderzocht. Dit contract heeft variabele prijzen en een looptijd van onbepaalde duur, waarbij de elektriciteit standaard afkomstig is uit hernieuwbare energiebronnen. Na het analyseren van de prijzen van het Bolt Energie Variabel contract van januari 2020 tot oktober 2022, blijkt dat de gemiddelde prijs voor een enkelvoudige energiemeter gedurende deze periode €12,96727273 (zie bijlage) bedraagt.

Voor de vijf bovengenoemde energiecontracten bedraagt de gemiddelde prijs van januari 2020 tot oktober 2022 voor een enkelvoudige energiemeter €14,46489631 per kWh.

2.3 Conclusie

De prijsanalyse laat zien dat voor de zes energiecontracten met elektriciteit uit niet-hernieuwbare energiebronnen de gemiddelde prijs over de onderzochte periode €14,7050 per kWh bedraagt. De gemiddelde prijs over de onderzochte periode voor de acht energiecontracten met elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen bedraagt €15,1999 per kWh. Dit betekent dat de onderzochte energiecontracten met elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen gemiddeld 3,21 % duurder waren.

Op jaarbasis is dit prijsverschil echter zeer klein en kunnen en zijn de verschillen tussen energiecontracten over het algemeen groter. Een gemiddeld gezin met een jaarlijks elektriciteitsverbruik van 3.500 kWh zal bij de onderzochte energiecontracten gemiddeld €17,15 per jaar meer betalen voor een groen energiecontract.

In de afbeelding hieronder is het prijsverschil tussen de eerder genoemde energiecontracten weergegeven.

3. Prijsverschil groene en grijze stroom

Uit de analyse uit het voorgaande hoofdstuk is gebleken dat elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen voor de onderzochte energiecontracten niet voordeliger is dan voor contracten met elektriciteit uit niet-hernieuwbare bronnen. Het produceren van elektriciteit met fossiele brandstoffen kan echter zeer kostbaar zijn. In dit hoofdstuk is het prijsverschil tussen groene en grijze stroom uitgelegd.

3.1 Duurzaamheid en marketing

Duurzaamheid en groene stroom zijn niet alleen beter voor het milieu, ze worden in veel gevallen ook gebruikt voor marketingdoeleinden. Het gebruik van duurzaamheid in communicatie kan consumentengedrag positief beïnvloeden. Het jaarlijkse onderzoek van Deloitte naar de perceptie van consumenten tegenover duurzaamheid laat zien dat 40 % van de consumenten bedrijven die milieuvriendelijk opereren meer waarderen dan bedrijven die dit niet doen (Deloitte, 2022). Daarnaast blijkt ook dat het merendeel van de energieleveranciers groots adverteren dat ze hernieuwbare energie leveren, terwijl klanten niet in alle gevallen groene stroom ontvangen.

3.2 Prijsverhogend effect vervuilende stroom

Energieproducenten die elektriciteit produceren met fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld aardgas of kolen, betalen extra kosten voor elke ton CO2 die wordt uitgestoten bij het productieproces. Dit gebeurt door middel van het aankopen van zogenaamde EU ETS, oftewel Europese CO2-rechten. Deze CO2-rechten zijn financiële instrumenten die één ton CO2 vertegenwoordigen die is verwijderd of gereduceerd uit de atmosfeer als gevolg van een emissiereductieproject, zoals het aanleggen van een windmolenpark. De EU ETS die het bedrijf heeft ontvangen voor het aanleggen van een windmolenpark kunnen vervolgens worden verkocht op een vrije markt aan bedrijven die elektriciteit produceren met fossiele brandstoffen.

De prijs van EU ETS is sinds de energiecrisis explosief toegenomen. Waar de prijs van één EU ETS begin januari 2020 nog €24,21 bedroeg, werd in augustus 2022 een hoogtepunt van €98,01 bereikt (Trading Economics, 2022). Deze hogere kosten worden normaliter doorberekend aan de consument, wat zorgt voor een prijsverhogend effect voor elektriciteit opgewekt door vervuilende energiebronnen. Doordat fossiele brandstoffen ook een belangrijke schakel zijn in de elektriciteitsproductie, heeft dit ook bijgedragen aan hogere elektriciteitsprijzen.

3.3 Energieproductie energieleveranciers

Groene stroom en grijze stroom, oftewel niet-hernieuwbare stroom, worden op verschillende manieren opgewekt. Zoals weergegeven in het eerste hoofdstuk van dit onderzoek, zijn de prijzen van fossiele brandstoffen, en met name van aardgas, significant toegenomen. Energieproducenten die fossiele brandstoffen gebruiken voor elektriciteitsproductie zullen hun productiekosten sterk zien toenemen. Vooral ENGIE en Luminus maken gebruik van fossiele brandstoffen voor de productie van hun elektriciteit, waaronder ook aardgas (VREG, 2022). Beide energieleveranciers hebben echter ook een zeer grote productiecapaciteit met energiebronnen die niet sterk worden beïnvloed door de toegenomen prijzen van fossiele brandstoffen, zoals kernenergie en hernieuwbare energie.

3.4 Conclusie

Het prijsverschil tussen groene- en normale energiecontracten kan door een aantal zaken worden veroorzaakt, zoals de bijkomende kosten voor vervuilende energieproducenten of de toegenomen marktprijzen van fossiele brandstoffen. De prijzen van aardgas zijn echter tussen begin januari 2020 tot eind september 2022 met meer dan 1.400 % toegenomen en vergeleken met het hoogste niveau op 26 augustus 2022 zelfs met meer dan 2.700 % (Trading Economics, 2022). Terwijl de prijzen van aardgas toe zijn genomen, zijn de kosten voor het produceren van elektriciteit met onder andere zonnepanelen of windmolens gelijk gebleven. Hierdoor zouden de prijzen van niet-hernieuwbare energiecontracten in theorie significant duurder moeten zijn dan groene energiecontracten, iets wat niet het geval is gebleken.

4. Waarom namen de prijzen van groene stroom toe?

Hoewel blijkt dat groene stroom niet duurder is dan ‘normale’ stroom, zijn ook de prijzen van groene stroom hard toegenomen. Ondanks het feit dat er voor het produceren van groene stroom geen fossiele brandstoffen nodig zijn en de energiebronnen gratis beschikbaar zijn, namen de prijzen sterk toe. Om te begrijpen waarom dit is gebeurt, is het belangrijk om naar de Europese energiemarkt te kijken.

4.1 Verbonden, internationale energiemarkt

De energiemarkten in Europa zijn nauw met elkaar verbonden, bijvoorbeeld door de export van elektriciteit naar naburige landen die een tekort hebben. De energiemarkt kan worden opgedeelt in een gasmarkt en een elektriciteitsmarkt.

België heeft geen natuurlijke gasreserves, waardoor het al het aardgas moet importeren en het dus genoodzaakt is dit aan te kopen op de internationale gasmarkt. De Nederlandse gasmarkt, toonaangevend in Europa, is waar het een groot gedeelte wordt aangekocht. Eenmaal aangekocht, kan aardgas over lange afstanden worden verplaatst door een netwerk van leidingen dat door heel Europa is aangelegd. Een andere mogelijkheid is door vloeibaar gas (LNG) te importeren via de havens van Antwerpen of Zeebrugge.

België is in het verleden altijd een netto-importeur van elektriciteit geweest. Dit betekent dat de import van elektriciteit hoger was dan de export. Dit is echter aan het veranderen, onder andere door de toename van elektriciteitsproductie in België en het toenemende aandeel van fluctuerende hernieuwbare energiebronnen. De afgelopen drie jaar is België een netto-exporteur van elektriciteit geweest, met een record export van 21,7 TWh in 2021 (Elia, 2022). De hoge export van elektriciteit laat zien dat grote hoeveelheden elektriciteit worden verhandeld op internationale markten, waardoor de energiemarkten in Europa, en zo ook de Belgische energiemarkt, sterk afhankelijk van elkaar zijn geworden. Dit heeft een effect op het aanbod van elektriciteit op de internationale markt, maar ook op de prijs.

De energiemarkt volgt namelijk het klassieke economische model van vraag en aanbod. De vraag naar en het aanbod van elektriciteit bepalen in dit geval de prijs die ervoor wordt gevraagd op de groothandelsmarkt. Volgens dit model zal een afname in het aanbod van elektriciteit zorgen voor een toename in de prijs, waardoor de vraag af zal nemen. Dit betekent dus ook dat als bij naburige landen het aanbod van elektriciteit afneemt en de prijs toeneemt, dit ook in de Belgische energieprijs kan worden gemerkt.

4.2 Verhandelen van groene stroom

Hoewel er een onderscheid wordt gemaakt tussen groene stroom en normale stroom bij het vergelijken van energiecontracten, is de elektriciteit exact hetzelfde. Enkel de manier waarop de elektriciteit is geproduceerd is verschillend. Beiden komen vervolgens ook op hetzelfde distributienet terecht, waardoor het niet mogelijk is om te achterhalen of de elektriciteit die een huishouden of bedrijf gebruikt ook daadwerkelijk afkomstig was uit hernieuwbare energiebronnen. De energieleverancier zal er echter voor zorgen dat er een bepaalde hoeveelheid groene stroom wordt geïnjecteerd op het energienet, wat gelijk staat aan de afname groene stroom van haar klanten.

Doordat er geen onderscheid kan worden gemaakt tussen groene en normale stroom, worden beiden ook verhandeld op dezelfde markt. Hierdoor zal een sterke toename in de prijs van elektriciteit opgewekt met fossiele brandstoffen ook zorgen voor een toename in de prijzen van groene stroom. Dit is dan ook de reden waarom niet alleen de prijzen van normale energiecontracten zijn toegenomen, maar ook die van groene energiecontracten.

4.3 Loont het om te kiezen voor groene stroom?

Bij het kiezen van een nieuw energiecontract kan het belangrijk zijn om na te gaan wat de oorsprong van de elektriciteit is die je geleverd krijgt. Kiezen voor groene stroom kan namelijk een positieve invloed hebben, zowel economisch als ecologisch.

Uit een inventarisatie van CallMePower blijkt dat, gemiddeld gezien, het prijsverschil tussen groene en normale stroom minimaal is. Op jaarbasis zijn groene energiecontracten amper duurder, en in sommige gevallen zelfs significant goedkoper.

Ten slotte is het grootste voordeel van groene stroom de kleine impact op het milieu. Bij de productie van groene stroom komen geen tot nauwelijks schadelijke stoffen vrij, waardoor het niet belastend is voor het klimaat. Door te kiezen voor een energieleverancier de groene stroom levert, is het mogelijk om direct de productie van en investeringen in hernieuwbare energie te steunen. Dit is tevens een stimulus voor energieleveranciers en producenten die op dit moment enkel ‘normale’ stroom leveren om ook over te stappen op hernieuwbare energiebronnen. Hierdoor kunnen de klimaatdoelstellingen sneller worden bereikt en kan de klimaatverandering worden afgeremd.

5. Bijlagen en bibliografie

Klik op de knop hieronder om alle bijlagen van dit onderzoek te downloaden.

Vragen over dit onderzoek? Neem dan met CallMePower contact op of bezoek onze perspagina.