Kernenergie en kerncentrales in België: alle informatie

Kernenergie en kerncentrales zijn zeer belangrijk voor de elektriciteitsproductie in België. Op deze pagina vind je alle informatie over kerncentrales, zoals de werking en waar je deze centrales kunt vinden in België. Ook vind je hier de voor- en nadelen van kernenergie.

Wat is een kerncentrale?

Een kerncentrale is een productielocatie waar elektriciteit wordt opgewekt met de energie of warmte die vrijkomt bij kernsplijting, in de meeste gevallen van uranium. De warmte die hierbij vrijkomt zet water om in stoom en vervolgens drijft deze stoom een turbine aan die op haar beurt een generator aanstuwt waarmee elektriciteit wordt opgewekt. Men kan een kerncentrale vergelijken met een grote stoommachine. Bij deze vorm van energie opwekken komt geen CO2 vrij en het is altijd beschikbaar.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) telde in augustus van 2016, verspreid over 31 verschillende landen, een totaal van 421 centrales in werking, en meer dan 60 in aanbouw, vooral in Azië. Bijna honderd hiervan vindt men terug in de Verenigde Staten en 56 in Frankrijk.

België telt twee kerncentrales: één centrale in Doel, dichtbij Antwerpen, en één in Tihange, in de buurt van Huy. Deze twee centrales staan in voor maar liefst de helft van de totale elektriciteitsproductie in België. De NV ENGIE Electrabel is de grootste exploitant van de kerncentrales in België.

Belang kernenergie

Volgens het internationaal energieagentschap (IEA) is kernenergie verantwoordelijk voor meer dan 10 % van de wereldwijde elektriciteitsproductie. Wereldwijd hebben landen dus groot belang bij kernenergie, vooral doordat het een betrouwbare energiebron is. De meeste kerncentrales zijn te vinden in Noord-Amerika, Europa en Azië. In Afrika en Zuid-Amerika is het aantal kerncentrales beperkt.

Hoe werkt een kerncentrale?

Een kerncentrale is opgebouwd uit verschillende kernreactoren. De meest voorkomende is de drukwaterreactor.

Een kernreactor is een grote, dikwandige stalen vat waarin zich metalen staven met splijtstof bevinden (in de meeste gevallen uranium), een watercircuit en een drukregelaar. Aan het reactorvat is vervolgens een stoomgenerator aangesloten die in verbinding staat met een turbine die op haar beurt gekoppeld is aan een alternator (elektriciteitsopwekker).

Bij dit proces komen grote hoeveelheden warmte vrij, dat water omzet in stoom. Deze stoom laat vervolgens een turbine draaien, waardoor er elektriciteit kan worden opgewekt.

Kerncentrale werking

De werking van een kerncentrale is vergelijkbaar met een kolencentrale of gascentrale. Het grote verschil is dat er bij een kerncentrale geen CO2-uitstoot vrijkomt. Bij een kerncentrale wordt elektriciteit geproduceerd in drie onafhankelijke watercircuits:

1. Primaire circuit: de warmte die door de splijting vrijkomt verwarmt het water en zet het om in stoom.
2. Secundaire circuit: de stoomdruk zorgt ervoor dat een turbine gaat draaien en wekt vervolgens elektriciteit op.
3. Tertiaire circuit: condenseert de stoom en voert de restwarmte af. In dit circuit wordt de stoom dankzij een condensor omgezet in water. Eenmaal getransformeerd, kan het gekoelde water terugkeren naar zijn externe bron, zonder enig risico op uitbreiding van radioactiviteit.

In de afbeelding hieronder zijn de belangrijkste onderdelen van een kerncentrale weergegeven.

Kernenergie en kerncentrales in België

België telt momenteel zes kernreactoren van het type drukwaterreactor (PWR, pressurized water reactor), verdeeld over twee nucleaire centrales: Doel van ENGIE Electrabel (gelegen in de provincie Oost-Vlaanderen, vlakbij de grens met Nederland) en Tihange (gelegen in de provincie Luik, ten zuidwesten van de gelijknamige stad).

In België wordt ongeveer 50 % van alle elektriciteit opgewekt door middel van kernenergie. Door de kernuitstap zullen alle Belgische kerncentrales in 2025 worden gesloten.

Kerncentrale Doel

De kerncentrale van Doel in het noorden van Vlaanderen herbergt vier drukwaterreactoren die door het energiebedrijf ENGIE-Electrabel worden uitgebaat in de gemeente Beveren-Waas langs de linkeroever van de rivier de Schelde, ten noorden van Antwerpen. De bouw van deze vier (en in eerste instantie vijf) reactoren werd in 1975 gestart en werd voltooid en actief gesteld in 1985. De kerncentrale in Doel vertegenwoordigt ongeveer 15 % van de totale productiecapaciteit in België.

De reactor Doel 3 werd in oktober 2022 gesloten. In de onderstaande tabel is de inbedrijfstelling, sluitingsdatum en vermogen in MW per reactor weergegeven.

Bron: Federaal Agentschap voor Nucleaire controle

Kerncentrale Tihange

De kerncentrale van Tihange herbergt drie drukwaterreactoren die ook worden uitgebaat door het energiebedrijf ENGIE Electrabel in de gemeente Hoei. De centrale ligt langs de rechteroever van de rivier de Maas, die het koelwater levert voor de reactoren. De drie kernreactoren van Tihange werden tussen 1975 en 1985 in bedrijf gesteld.

In de onderstaande tabel is de inbedrijfstelling, sluitingsdatum en vermogen in MW per reactor weergegeven.

Bron: Federaal Agentschap voor Nucleaire controle

Kerncentrales in de wereld

Wereldwijd zijn er 31 landen met kerncentrales. Sommige landen, zoals de Verenigde Staten en Frankrijk, zijn sterk afhankelijk van kernenergie. Voor andere landen vertegenwoordigd kernenergie slechts een klein gedeelte van de energiemix.

In de onderstaande grafiek is het aantal kerncentrales die momenteel actief zijn, worden gebouwd en buiten gebruik zijn gesteld per land weergegeven.

Bron: IAEE

Wat zijn de voor- en nadelen van kerncentrales?

Kernenergie brengt zowel voor- als nadelen met zich mee. In veel gevallen worden de nadelen belicht, vooral door de kernrampen. Toch heeft kernenergie een aantal belangrijke voordelen. In dit gedeelte belichten we zowel de voor- als nadelen van kerncentrales.

Voordelen kerncentrales en kernenergie

In de onderstaande tabel zijn de belangrijkste voordelen van kerncentrales en kernenergie weergegeven.

Nadelen kerncentrales en kernenergie

In de onderstaande tabel zijn de belangrijkste nadelen van kerncentrales en kernenergie weergegeven.

Is kernenergie groene stroom?

Hoewel er bij de productie van elektriciteit met een kerncentrale geen CO2-uitstoot vrijkomt, is kernenergie geen groene stroom. Dit komt doordat de grondstof die nodig is voor de productie van kernenergie niet onuitputbaar is. Op een gegeven moment raken de grondstoffen op, iets wat bij hernieuwbare energiebronnen niet het geval is.

Om deze reden behoort kernenergie niet tot de hernieuwbare energiebronnen en is het geen groene stroom. Een energiecontract met kernenergie mag dan ook niet groen worden genoemd. Kernenergie hoort echter ook niet bij de fossiele brandstoffen, zoals aardgas of aardolie, en ligt in een grijs gebied.